Kategori: yoga yazılarım

Öyle sık geçiyor ki bu soru içimden! Bazen, “bak, nereden nereye!” tadında, bazen “nelere kalkıştın acaba sen?!” şeklinde. Şaşmaz bir şekilde kendimi geçmişte öğrenemediğim şeyleri öğrenirken, görmek istemediklerimi gözüme sokulurken buluyorum. Ben kiiiim, DD ile güç bela geçtiğim dersler hakkında bu gerçekten hiiiiç haberi olmayan bi takım masum insanlara öğretmenlik taslamak kim? Ben kim, padmasana kim? Neymiş efendim, kalçasını esnetecekmiş. Ya sen bi 20 sene omurgan C şeklinde bacak bacak üstüne atarak otur, saatlerce günlerce bilgisayara bak, hiç kalkmadan şehirlerarası belki de yüzlerce otobüs yolculuğu yap, sonra gel, neymiş ben kalçamı esneticem. Yok ya! Kolay mı kalça esnetmek??? “Kalbini aç, kalbini aç, derin bi nefes, şöyle bi omurgayı toparla” diyosun ya derslerde, yav sen kiiiim kalbi açmak kim? O kalp ki açık olmanın cefasını da cezasını da ağır çekmiş, manyak mısın ne açıcan otur oturduğun yerde (omurga C şeklinde). Bir eğitimde ara verdiğimizde hocamız gelip omuzlarıma dokunarak, postürünü düzeltmek istiyorsan dik durmaya başlamalısın, demişti. Diyemedim ki ben kim omuzları yerine takmak kim? Omuzları öyle bi çıkarmışım ki yerinden meğersem omurlarımdan biri donmuş, hareketsizmiş. Ya Zeynep sen yargılaya yargılaya, kıra döke, sonunu düşünmeden yaşamışsın, sen kim omurgayı toparlamak kim? Bırak allasen. Çocuk pozuymuş. Alnın secdeye en son ilkokulda din dersinde namaz öğretilirken değmiş. Millet günde beş vakit iniyor çocuk pozuna. Sen kim, bu saatten sonra çocuk pozuna varıp yaradana secde etmek kim? Neymiş 2. Savaşçı’da diz ayak bileğinin üstünde olacakmış. Bi kere allah vermemiş ki canikom, diz anyada ayak bileği konyada. Bir arkadaşımın yoga yapan ortopedi cerrahı babası, diz ve kalça yapımla karşılaştığında, yani biliyosun yoga yapmak zorunda diilsin, demişti. Teknik söyleyecek olursak hem Tibiada hem de Femurda alışılmadık torklar mevcut, açılı geliyor canım, öyle çoğu insan gibi ayak bileği-diz-kalça üstüste olup öne bakmıyor bende. Ulan allah vermemiş işte, pes et di mi?
Çocukluğumdan beri sakar diye adım çıkmıştır. Çaya şeker attığım zamanlarda, o kaşıktaki şekerle çayı ilk denememde buluşturduğum nadirdi (bu yüzden şekeri bıraktım^__^). Heyecanlanınca elime koluma hakim olamazdım, bedenle çalışmaya başlayınca biraz sakinledim çok şükür. Haftada bir bardak filan kırmazsam rahat edemem. Götümle dağları deviririm (küçükken bu lafı benim için icat ettiler sanmıştım). Beden dersi oldum olası büyük bir kabustu, çünkü o topları ya ben ıskalardım (boşa vurmak iğrenç bir histir) ya da ne tarafa kaçacağımı bir türlü hesaplayamadığımdan gelip gelip kafama çarparlardı. Beden öğretmeni de suratını buruştururdu devamlı, herhalde kasıtlı yaptığımı veya canım istemediğinden öyle olduğunu sanıyordu. Yahu kim 15 yaşında ergenliğin doruklarındayken kafasına top çarpsın ister? Bir değil iki değil? Neyse, toplu sporlardan itinayla kaçarak büyüdüm. Şimdi de arabam sağlı sollu komple çizik. Algılayamıyorum arkadaş! Ben senin kalbinden geçene anında vakıf olurum ama şu mesafe ve koordinasyon olayını bi türlü çözememişim! Senkronize danslı etkinliklere katılma girişimlerimin hepsi kendimi salonun alakasız bir ucunda kendi etrafımda ters tarafa dönerken bulmamla bitmiş! En sonunda bir gün olaya aydım ve göz doktoruma gittim. Benim gözler kafama top geliyor diye küsüp kitaplara düştüğüm için 6 numara miyop (bence bana devlet bakmalı). Göz doktoruma, ya ben niye bu kadar sakarım, gözlerim mi bozuk yoksa beyinsiz miyim, dedim. E gözün bozuk zaten, dedi, artı bi de beyinsizmişim. Evet, doğru okudunuz. Benim ve herkesin sakarlık, efendime söyliyim yerine göre salaklık, en ılıman haliyle koordinasyonu yok olarak nitelendirdiği şey, beyinde bir tür “bozukluk”, bir farklı yapılanma hali, bugün çocuk olsam teşhis edilebilecek isimli misimli bir durummuş. Ben de diyorum, görüyorum ama niye bu şekeri çaya diil masaya döküyorum? Herkes güzel güzel parkediyor ben niye sürtüyorum? Teşhisi aldım, rahatladım, çünkü tedavi olmadığı gibi, aslında tedavilik bi durum da yok. Kalbinin açık olması gibi, birlikte yaşadığın, kişiliğini şekillendiren bi durum bu.

Şimdi sorarım size, ben kim, bir oda dolusu insana bedenden, bedenin mekanda kapladığı yerden, hareketten, hatta koordinasyondan bahsetmek, üstelik tüm bunları göstermek, ve dahi başaşağı dururken car car konuşmak kim?

Belki duymuşsunuzdur bunu söylediğimi:
Ben yapabiliyorsam herkes yapar.

Yazının başında bahsettiğim dersler var ya. Onları da algılayamamışım ben. O zaman çözemediğimi şimdi çözeyim diye, bazen de (geçen hafta sınıfta olduğu gibi) çözemeyip kızarıp bozarayım, sonra buna da gülebileyim diye karşıma çıkaran hayat – ya sen nelere kadirsin!

Fotoğraf: Necati Türker

Yoga aracılığıyla tanıştığım insanlar bazen “normal hayatta” “normal” bir işim olduğunu duyunca şaşkınlıkla bakıyorlar yüzüme: “Aaa ben senin böyle bir işin olduğunu bilmiyordum!” Böyle bir iş dedikleri, sistemin önemli bir parçası olan ve toplumda saygı duyulan üniversitede ders verme işi. Saygı duyulası da bir adı var: “öğretim görevlisi” ya da, olumlu olumsuz tüm anlamlarıyla, “hoca”. Bazılarına göre yoga “hocalığı” daha “marjinal” (sistemin sınırlarına yakın?) bir iş gibi ve benimle ilişki/bağ kurmalarına bir nevi engel oluyor, bunun karşısında üniversite “hocalığı” sistemin o çok iyi tanıdıkları ta göbeğinden, üstelik de saygı uyandıran bir yerden sesleniyor onlara. Bazıları bu iki “iş”in birbirine zıt düştüğüne son derece kani, bazılarına göre ikisi de “öğretmen olmak” üzerinden benzer. Sanki ben Jekyll ve Hyde misali iki ayrı hayat yaşıyormuşum da, biri diğerini telafi ediyormuş gibi düşünenler de oluyor. “Para oradan geliyor ki yoga yapıyor”, “Yoga yaptığı için sınıfta bu kadar sakin” gibi önermeler sözcüklere tam da böyle dökülmese de benim hassas antenlerim onları yakalayıveriyor.
Üniversitede güzel sanatlar fakültesinde çalışıyorum ve liseden yeni mezun olmuş öğrencilerin “güzel sanatlar” ile ilk kez karşılaştığı, elleriyle çalışarak öğrenmesi beklenen büyük bir stüdyo dersine giriyorum. Bundan 12-13 sene önce, elleriyle çalışmayı neredeyse hiç bilmeyen, soyut bir hayali somut hale çevirmesi hiç gerekmemiş bir genç olarak şimdiki öğrencilerimin geçtiği yoldan geçmekteydim. Zihin ve beden işbirliğiyle yapılan bir işin adım adım planlanması gerektiğini bilmediğim için asla kafamdaki hayale uygun ve temiz bir iş çıkaramadığım anladığımda üniversiteye başlamamın üstünden tam 3 yıl geçmişti. Konu fiziksel çalışmaya geldiğinde aczim o kadar büyükmüş ki neden beceremediğimi anlamam bile yıllar almış! Şimdi uğraşan, uğraşan, uğraşan ve bir takım standartları karşılayan bir iş çıkaramayan öğrencilerimin yüzünde gördüğüm çaresizlik ve hayal kırıklığını çok derinden biliyorum. Üzerinde hiç düşünmedikleri kavramları ve hiç deneyimlemedikleri eylemleri birdenbire hayatlarına sokmalarını talep eden eğitim planının yarattığı bezginliği ve yorgunluğu biliyorum. Aptallaştırmak ve köleleştirmek üzerine kurulmuş bir sistemde güzel sanatlar fakültesinin yeri nedir, ve ne beklenebilir, düşünüyorum. İnsanların ancak ve ancak yalnız başlarına kalarak ve yaparak öğrenebilecekleri – yani içsel bir bilgiyle kendi kendilerine öğrenebilecekleri şeyleri sözcüklere dökerek anlatmanın imkansızlığını hemen hemen her ders yaşıyorum. Yoga asananın bedende ve zihinde aldığı şeklin çeşitliliğiyle üniversitede yapılan bir sunumda sisteme uygun kalıp örneklerin öğreticiliğini ister istemez karşılaştırıyorum. Pasif bir izleyici olmayı ödüllendiren bir kültürde yetişmiş insanların aktif katılımcı, dahası “yaratıcı” olmasını beklemek ne kadar gerçekçi? “Instant gratification” yani anında tatmin çağında yaşayan gençlerden 4 saat boyunca aynı el ve zihin işi gerektiren göreve odaklanabilmelerini beklemek – ben olsam yapabilir miydim diye sormak kendine? Kendini, kendiliğini tam olarak algılayamayan bir insanın, bunu farketmesine, bunun nasıl da bir engel teşkil ettiğini anlamasına şahit olmak büyülü bir deneyim. Yoga matında konuşurken birinin yüzünde o şafağın attığı anı, aydınlanmasını, anlayışın rahatsızlığını ya da rahatlamanın eve dönmüşçesine huzurunu gördükten sonra “sınıfta öğretmen” olmak tanıdık ve zorlu bir deneyim. Yaşadığım ikili bir hayat değil, aynı tutkunun, aynı keşif ve keyif arzusunun başka başka ortamlardaki yansıması. Durumun aslı şu ki insanla çalışmak, içtenlikle ve samimiyetle insanla çalışmak kendime dair çok şey öğrenmemi sağlıyor. “Kendime dair” olan her şey de aslında yaşama, dünyaya ve bu yazıyı okumakta olan sana dair. Öğretmenlik yalnızca ve yalnızca daimi bir öğrencilikle olabiliyor. Samimiyetle ve kendini vererek yaptığın sürece, neyi öğrendiğin ve öğrettiğin de çok önemli değil, çünkü asıl mesela aktarım sürecinde oluşan dinamikten beslenmek, iç görünün ve yaşamının genişlemesi. Yine de, içinde büyük çelişki barındıran bir durumdayım. Bu çelişki zaman zaman beni sıksa ve isyan etmeme neden olsa da, biliyorum ki yeni yollar genellikle yeterince uzun süre içinde bulunulan çelişkilerden doğar. Yolumu arıyorum. Yolumu hepimiz için arıyorum.

Yakın yoga tarihine bakarsanız çoğunlukla eril figürler görürsünüz.
Şimdi yapılan haliyle yoganın öncüleri olarak karşınıza Krişnamaçarya, Pattahbi Jois, Iyengar, Desikaçar gibi erkekler çıkar. Daha öncesine giderseniz yoganın kadınlara yasak olduğu bilgisine bile ulaşabilirsiniz.

KaydetKaydet

Sahil köyünde, hindistan cevizi ağaçlarından süzülen yakıcı güneşle aydınlanan pazarda boş boş dolaşıyorum. Nemli, sıcak hava yükselen bok kokusunu her yere bulaştırıyor, ayaklarımız yıkanınca çıkmayan tozlara bulanmış, sağımız solumuz yara bere, sivrisinek ısırığı içinde, kimimizin bacağında motosiklet yanığı, kimimizde bayır aşağı düşerek edinilmiş çizikler ve morluklar, ayak bileklerinde habire öten zilli halhallar, istisnasız iç gösteren hafif giysiler, saçlarımız tuzdan ve güneşten hışır hışır, kimimiz her adımda dans ediyor. Güneş batarken kumsalda davullara vuruluyor, ateşle oynayanlar, ateşin etrafında oynayanlar… Kalçalarım ritme uyuyor, yapabileceğim başka bir şey yok, davulların ritmine, yaşamın ritmine, yaşama, kalp atışlarına uyuyorum, parmak uçlarımda dans ediyorum, güç yavaş yavaş yukarı çıkıyor, kuyruğumdan omurgama, omuzlarıma, başıma, saçlarıma. Güneş çoktan parlak kızıl bir küre olmuş batarken hemen karşısında incecik bir yeni ay yükseliyor, hepimiz maşuk, nabızlarımız bir atarken, Manuhar’ı görüyorum, çemberin ortasında, kollarını açmış, kıvrakça danseden tabi ki o: Kedi yavrusu Manu, cadı parçası Manu. İnanılmaz güzel, su gibi akıyor sert vuruşların içinden. Onu tam anlamıyla ilk kez, akşam yemeğinde, mum ışığında birbirimize doğru eğildiğimizde gördüm, gölgelerin arasında parlayan yeşil gözleri benimkilerle neredeyse aynı renk, yüzü çok zaman öncesinden tanıdık. Zaman duruyor, biz ateşin etrafında, kendi vuruşlarına mest davulcuların önünde hiç durmadan devam ediyoruz. Ayak parmaklarım kumlara gömülmüş, kollarımı kaldırınca ortamdan geçen elektrik başıma taşıyor ve tepemden gökteki tanıyamadığım yıldızlara akmaya başlıyor, boşluğun ortasında asılı bir kürenin çekiminde olduğumu ilk defa bu kadar açık hissediyorum. Gün kayboluyor, kendimi unutmuşum, varlığımı titreten davullara kaptırmış, toplu vecdin içinde dansediyorum.